พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินี เสด็จพระราชดำเนินไปในการพระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศลอภิลักขิตสมัยวันคล้ายวันพระบรมราชสมภพพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร ครบ ๑๐๐ ปี พุทธศักราช ๒๕๖๘ ณ พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย พระบรมมหาราชวัง

วันที่ 20 กันยายน 2568 เวลา 17.25 น. พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้า ฯ พระบรมราชินีเสด็จพระราชดำเนินไปในการพระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศลอภิลักขิตสมัยวันคล้ายวันพระบรมราชสมภพพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร ครบ ๑๐๐ ปี พุทธศักราช ๒๕๖๘ ณ พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย พระบรมมหาราชวัง

สมเด็จพระนางเจ้า ฯ พระบรมราชินี ทรงจุดธูปเทียนเครื่องราชสักการะทองลงยารอง และทรงจุดธูปเทียนเครื่องทองน้อย ทรงกราบ ต่อจากนั้น พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงประเคนพัดรองที่ระลึกพระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศลอภิลักขิตสมัยวันคล้ายวันพระบรมราชสมภพพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร ครบ ๑๐๐ ปี แด่สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก และสมเด็จพระราชาคณะ

แล้วทรงยืนประเคนพัดรองที่ระลึก ฯ แด่พระราชาคณะเจ้าคณะรอง และพระราชาคณะ จนครบ ๒๒ รูป จากนั้น พระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์ จบแล้ว พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงจุดเทียนดูหนังสือเทศน์พระราชทานแก่เจ้าพนักงานพระราชพิธีเชิญไปปักที่จงกลธรรมาสน์ ทรงจุดธูปเทียนเครื่องทรงธรรม

ต่อจากนั้น พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ สมเด็จพระนางเจ้า ฯ พระบรมราชินี ทรงจุดธูปเทียนเครื่องทองน้อยที่หน้าพระแท่นพระนพปฎลมหาเศวตฉัตร สำหรับพระบรมอัฐิทรงธรรม พระพรหมวชิรมุนี เจ้าอาวาสวัดสุทัศนเทพวราราม ถวายศีล และถวายพระธรรมเทศนา เรื่อง “อัตตสัมมาปณิธิกถา”

จบแล้ว พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงประเคนจตุปัจจัยไทยธรรมบูชากัณฑ์เทศน์ ทรงทอดผ้าไตร เที่ยวแรก ๑๑ ไตร พระสงฆ์ที่เจริญพระพุทธมนต์และถวายพระธรรมเทศนา สดับปกรณ์พระบรมอัฐิ ทรงหลั่งทักษิโณทก พระสงฆ์ถวายอนุโมทนาถวายอดิเรก ถวายพระพรลา ต่อจากนั้นทรงทอดผ้าไตรอีก ๑๑ ไตร พระสงฆ์สดับปกรณ์

เสร็จแล้ว ทรงกราบพระพุทธรูปประจำพระชนมวารคู่พระบรมอัฐิพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร ที่หน้าพระที่นั่งบุษบกมาลา ทรงกราบถวายบังคมพระบรมอัฐิพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร ที่หน้าพระแท่นพระนพปฎลมหาเศวตฉัตร ทรงรับการถวายความเคารพของผู้มาเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท แล้วเสด็จออกจากพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย ไปประทับรถยนต์พระที่นั่งเสด็จพระราชดำเนินกลับ

พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร พระมหากษัตริย์รัชกาลที่ ๘
แห่งพระบรมราชวงศ์จักรี เป็นพระราชโอรสในสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนกกับสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี พระนามเดิม พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอานันทมหิดล เสด็จพระราชสมภพเมื่อวันอาทิตย์ ที่ ๒๐ กันยายน ๒๔๖๘ ณ เมืองไฮเดลเบอร์ก สหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี (ตรงกับวันคล้ายวันพระบรมราชสมภพพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว)

พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมพระราชทานพระนามว่า “อานันทมหิดล” มีความหมายว่า “ผู้เป็นที่รักของแผ่นดิน” มีพระเชษฐภคินี คือ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ และมีสมเด็จพระอนุชาธิราช คือ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร รัชกาลที่ ๙

ทั้งนี้ พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร เสด็จขึ้นทรงราชย์เป็นพระมหากษัตริย์ลำดับที่ ๘ ในพระบรมราชวงศ์จักรี เมื่อวันที่ ๒ มีนาคม ๒๔๗๘ พระองค์ทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจเพื่อประเทศชาติหลายประการ พระองค์มีพระราชศรัทธาเลื่อมใสในพระบวรพุทธศาสนา จึงเสด็จพระราชดำเนินไปทอดพระเนตรวัดสำคัญในกรุงเทพมหานครและจังหวัดใกล้เคียง และทรงอุปถัมภ์ส่งเสริมศาสนาอื่นด้วย จึงเสด็จพระราชดำเนินไปทรงเยี่ยมราษฎรชาวไทยมุสลิม ณ มัสยิดต้นสน เขตบางกอกใหญ่ กรุงเทพมหานคร พระองค์ทรงตระหนักถึงคุณค่าและความสำคัญของการศึกษา จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมพระราชทานพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์สร้างโรงเรียนอยุธยาวิทยาลัย จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

และทรงเล็งเห็นความสำคัญเกี่ยวกับคุณภาพชีวิตที่ดีของราษฎร จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมพระราชทานพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์สร้างตึกอำนวยการโรงพยาบาลประจำกรมแพทย์ทหารบก จังหวัดลพบุรี พระราชทานนามว่า “โรงพยาบาลอานันทมหิดล”

นอกจากนี้ ยังเสด็จพระราชดำเนินไปทรงเยี่ยมราษฎรชาวจีนที่เยาวราช เพื่อสร้างความสัมพันธ์ระหว่างชาวไทยและชาวจีนที่มีความขัดแย้งกัน ทรงเป็นองค์ประธานตรวจพลสวนสนามของกำลังทหารฝ่ายสัมพันธมิตร ร่วมกับผู้บัญชาการทหารฝ่ายสัมพันธมิตรในสงครามโลก ครั้งที่ ๒ ทอดพระเนตรผลงานและการเรียนการสอนทางการเกษตร และทรงหว่านข้าวในแปลงนาทดลอง ณ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

อีกทั้ง เสด็จพระราชดำเนินไปทรงศึกษาการใช้อำนาจตุลาการในหัวเมือง ณ ศาลจังหวัดนครปฐม
และศาลจังหวัดฉะเชิงเทรา ทั้งนี้ พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร เสด็จสวรรคตเมื่อวันที่ ๙ มิถุนายน ๒๔๘๙ ขณะมีพระชนมพรรษา ๒๑ พรรษา ทรงครองราชย์เป็นระยะเวลา ๑๒ ปี

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้กำหนดการพระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศลอภิลักขิตสมัยวันคล้ายวันพระบรมราชสมภพพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร ครบ ๑๐๐ ปี พุทธศักราช ๒๕๖๘ ในวันที่ ๒๐ กันยายน ๒๕๖๘ ขึ้น ด้วยทรงพระราชอนุสรณ์คำนึงถึงพระมหากรุณาธิคุณของพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร สมเด็จพระปิตุลาธิราช ที่ทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจนานัปการ เพื่อนำความร่มเย็นเป็นสุขมาสู่อาณาราษฎร และนำความเจริญรุ่งเรืองมาสู่บ้านเมืองสืบเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน